ZAANSTAD – De gemeenteraad ontving vrijdag een brief van Ronny Lede waarin hij duidt hoe belangrijk een onderzoek is naar het slavernijverleden van de Zaanstreek. De raad nam eerder een motie aan om geld te reserveren voor zo’n onderzoek. Omdat wij de brief, zo vlak voor Keti Koti, meer dan de moeite waard vinden om bij een breed publiek onder aandacht te brengen, hebben we hem hieronder integraal overgenomen.

“Geachte Raadsleden,

U, als bestuur van de gemeente Zaanstad, heeft de sleutel in handen om door middel van gedegen onderzoek naar het Slavernijverleden van deze gemeente, een toekomst te creëren waarin elke Zaanse burger meetelt en daardoor ook zal meedoen aan het verder vorm en inhoud geven van de samenleving.

Ik ben Ronny Lede, nazaat van tot slaaf gemaakten, zoals u kunt zien. Mijn achternaam – ik noem die bewust om redenen die u nu wel zult begrijpen achternaam en geen familienaam – is Lede, het omgekeerde van Edel, een familie die ondersteund door de sociale omgeving, actief is geweest in het verhandelen van tot slaaf gemaakten en het runnen van plantages in Suriname waar beestachtige arbeid verricht moest worden door o.a. mijn voorvaderen om het economisch verdienmodel dat slavernij geweest is, tot op het bot uit te buiten.

Het allerbelangrijkste dat ik u hierbij zou willen vragen is om het thema onderzoek naar het slavernijverleden van Zaanstad te ontdoen van emoties, vooroordelen en van uw subjectieve verklaringskaders. Ik neem aan – en de groep van direct betrokkenen verwacht van u niets anders – dan dat u zich in de oordeelsvorming laat leiden door historische en maatschappelijke feiten.

Raadsleden, dames en heren, de feiten liggen voor het oprapen. U mag zich niet meer verschuilen achter het argument dat de feiten niet te achterhalen zijn of niet eenduidig te interpreteren zijn. U kunt niet meer prediken dat u niets van doen hebt met de slavernij, want het was immers ver voor mijn tijd. Ik herinner u eraan dat de holocaust ook voor uw tijd was. Ik wijs u erop dat de rijkdom en welvaart die dit mooie land kent niet uitsluitend is verworven door Calvinistisch hard te werken of door de VOC-mentaliteit, maar voor een substantieel deel is verkregen door slavernij– vraagt u dat maar aan de President van de Nederlandse Bank Klaas Knot. Trekt u het na door de rol die ons Koningshuis heeft gespeeld bij het in stand houden van slavenhandel en slavenarbeid op de honderden cacao-, koffie- en ruikerplantages in Suriname in de 17e, 18 en 19e eeuw onder Nederlands bewind – en u zult zich bewust worden van de ware feiten van de sociaaleconomische groei en bloei van Nederland, ons land.

Angst

Als ik probeer te achterhalen waarom er weerstand is tegen het doen van onderzoek naar het slavernijverleden, stuit ik vooral op het fenomeen angst, angst voor de het ware verhaal dat de geschiedenis zal vertellen. Angst dat door het echte verhaal privileges opgegeven zullen moeten worden. Ook hier geldt: angst is zowat de slechtste raadgever die je kunt hebben. Angst voor de feiten mag nooit ingezet worden als argument om de speurtocht naar empirische gebeurtenissen te traineren en of te manipuleren.

Als markante voorbeelden waarom u niet bevreesd hoeft te zijn voor het doen van onderzoek naar het slavernijverleden wil ik noemen:

1. De gemeente Amsterdam; of u het nou leuk vindt of niet, in vele opzichten is Amsterdam de grote broer van Zaanstad, heeft ook jaren onnodig geworsteld met het doen van onderzoek naar haar slavernijverleden. Het onderzoek is uiteindelijk gedaan en guess what: zowel de witte als de zwarte kant ervaart loutering en opluchting door de resultaten van het onderzoek. Er is door het onderzoek een gemeenschappelijke basis gecreëerd die het mogelijk maakt om hand in hand, zonder achterdocht, de toekomst in te gaan. Waarom zou het in Zaanstad anders zijn?
2. Klaas Knot heeft namens de monetaire autoriteit van de Nederlandse Staat excuses aangeboden voor haar aandeel in de slavernij en de rijkdommen die zijn meegenomen (geroofd) uit o.a. de kolonie Suriname. Hebt u massa’s protesterende nazaten van tot slaaf gemaakten voor het gebouw van de Nederlandse Bank of op het Binnenhof in Den Haag gezien? Integendeel de uitgestoken hand om in overleg programma’s te ontwikkelen die de doorwerking van het pijnlijke verleden enigszins kunnen verzachten, zijn met een positief gemoed aanvaard. Zou de Zaanse nazaat anders reageren?
3. Ondanks felle protesten om het uit respect voor de slachtoffers van de slavernij en hun nakomelingen niet te doen, heeft minister-President Rutte toch op 19 december excuses aangeboden. De waardige manier waarop hij dat gedaan heeft en de empathie die hij eindelijk heeft getoond voor het leed, het onrecht en de kansenongelijkheid zoals u dat vandaag de dag nog steeds kunt waarnemen, hebben het overgrote deel van de protesterende activisten, tot onderhandelingspartners gemaakt. Zou dat met u als waardig bestuurders van ons geliefd Zaanstad anders gaan?

Recht doen

Juist als bestuurder van een collectief dat verbonden moet zijn door sociale cohesie, hebt u de morele plicht om ieder deel en onderdeel van dat collectief recht te doen door haar geschiedenis te erkennen en op basis daarvan de meest verantwoorde politieke beslissingen te nemen in het belang van de gehele samenleving. Natuurlijk, u bent gekozen door een bepaalde groep uit dat collectief. Niemand zal het u kwalijk nemen als u dat groepsbelang dient. Maar het deelbelang is altijd ondergeschikt aan de evidente noodzaak om allen die deel uit maken van het geheel, recht te doen.

Zeker van u als legitiem politiek bestuur mag verwacht worden dat u het geluid van de stemlozen ook hoort en de prangende behoefte van hen die het meeste lijden onder dit systeem, te respecteren, te waarderen en te honoreren.

Met nadruk wil ik stellen dat het doel van het onderzoek is het verleden goed te leren kennen, goed te begrijpen hoe dat verleden de actuele maatschappelijke verhoudingen heeft voortgebracht. Op geen enkele manier is het de bedoeling individuen en groepen van personen te blameren of te beschuldigen. De inzet is om de gemeente bewust te maken van haar positie tijdens de slavernijperiode. Dat bewustzijn is een kader om de juiste bestuurlijke beslissingen te kunnen
nemen. Ik kan mij niet voorstellen dat u dit niet zou omarmen.

Verantwoord onderzoek wordt gekarakteriseerd door inclusiviteit. Dat houdt in dat alle betrokkenen en alle perspectieven worden gehoord, gewogen en navenant vertegenwoordigd in de resultaten. Inspraak staat, gevraagd en ongevraagd, open voor iedereen. U kunt zich er desgewenst vast op voorbereiden.

Ruimte en energie voor verzoening

Dames en heren, het onderzoek zal ons bewust maken van het gegeven dat ons handelen doordrenkt is van vooroordelen en van subjectieve mechanismen die worden ingezet om de scheve sociaaleconomische verhoudingen in de maatschappij in stand te houden. Het onderzoek zal ons doen inzien dat beleidsbeslissingen vaak de onderdrukkende machtsverhoudingen subtiel bevestigen en daardoor bijdragen aan marginalisering van bevolkingsgroepen. Als wij ons dit realiseren, ontstaat ruimte en energie ons te verzoenen met elkaar en gezamenlijk de weg in te slaan die zal bijdragen aan kwaliteitsverbetering van de leefomstandigheden van de Zaanse gemeenschap in zijn geheel.

Nederland heeft zich internationaal gecommitteerd om als voormalig land van slavenhandelaren de gevolgen en doorwerking van het slavernijverleden structureel aan te pakken. Het onderzoek is de uitgelezen mogelijkheid om aan deze politieke verplichting te voldoen.

Het kennen en onderkennen van ons feitelijk verleden is noodzakelijk om ons heden te begrijpen, herhaling van fouten te voorkomen, ons bewust te maken dat Nederland, dus ook Zaanstad, onmiskenbaar een in potentie rijke samenleving is van diversiteit en pluriformiteit. U kunt aan de juiste knoppen, op de juiste momenten, draaien om die rijkdom een boost te geven om tot ontwikkeling te komen. Het onderzoek zal u daarbij faciliteren.

At the end of the day, wordt de totale samenleving er beter van.

Gekozen volksvertegenwoordigers, ik wens u wijsheid, begrip, empathie en bovenal veel lef toe!

Ik dank u.“