In ZaanOoit brengen we oud nieuws. Nieuws dat jaren geleden de kolommen, video en audio vulde. Afkomstig van diverse online en regionale media. Wij putten bijvoorbeeld uit de nog beschikbare nieuwsarchieven van Zaanstreek Actueel, Beeld van een Dorp, RegioNet Televisie Noord-Holland en RegioTV NoordWest, SOZ-radio, Radio9Oostzaan, Beeldarchief Noord-Holland, Audio Archief Zaanstreek en nog enkele andere media. Vandaag gaan we terug naar 16 februari 2007 toen Milieudefensie met de Roet Poets Brigade op de Heijermanstraat actief was om aandacht te vragen voor het probleem van vieze wegen in een stad.

ZAANDAM – De Heijermanstraat in Zaandam is één van de vierhonderd vieze stadswegen in ons land. Er wordt veel meer stikstofdioxide (NO2) in de lucht gemeten dan op grond van Europese normen is toegestaan. Bewoners lopen een groot risico ziek te worden van de vuile lucht. Daarom stuurde Milieudefensie de Roet Poets Brigade naar Zaandam om aandacht te vragen voor het probleem en om de gemeente Zaanstad aan te zetten tot maatregelen. Het liefst zo snel mogelijk. Wethouder Robert Linnekamp kwam ook even roet poetsen.

Naast de Heijermanstraat worden in Zaanstad ook de N203 (Provinciale Weg), de Albert Heijnweg en de Hoofdtocht aangemerkt als vieze stadswegen.

Lijst vieze straten is verdubbeld

Milieudefensie heeft het aantal vieze stadswegen in ons land in een jaar tijd zien verdubbelen. Joris Wijnhoven vindt het een ernstige zaak. “Wij hebben op basis van allerlei gemeentelijke rapporten op een rijtje gezet hoe het gaat met de luchtkwaliteit. Vorige jaar hadden we een lijst met 200 straten waar de normen voor luchtkwaliteit niet gehaald werden. Dat zijn er nu 400. Er zijn twee dingen aan de hand. Ten eerste worden de normen elk jaar een beetje strenger. Tegelijkertijd merken we dat het autoverkeer niet voldoende afneemt. Daardoor groeit de lijst met vieze straten”, zegt Wijnhoven.

Het is bijzonder ongezond om in zo’n vieze straat te wonen. Mensen met astma merken het meteen, vooral in hete droge zomers. “Gezondheidswetenschappers zeggen dat als je in zo’n straat woont je je twee keer zoveel kans hebt om te overlijden aan een hart- of longziekte.” Elk jaar zijn er in ons land zo’n 5000 mensen die overlijden deze soort luchtverontreiniging.

Gemeenten moeten in kaart brengen hoeveel stikstofdioxide (NO2) er in de lucht zit. Deze stof is ondermeer veroorzaker van smog. “Stikstofdioxide is bovendien een goede graadmeter voor de aanwezigheid van kleine roetdeeltjes. Dat zijn de deeltjes die diep in de longen van mensen kunnen doordringen. In straten zoals de Heijermanstraat is de hoeveelheid stikstofdioxide dus hoger dan wettelijk is toegestaan”, vertelt Joris Wijnhoven.

Wijkoverleg doet niet veel

Ton ten Napel, oogarts, woont aan de Heijermanstraat en ziet het probleem in zijn buurt alleen maar toenemen. “Het is een hele drukke straat met tussen de 30.000 auto’s per etmaal, afnemend naar 20.000. De uitstoot van fijnstof is gigantisch. Een groot aantal keren per jaar wordt dat overschreden”, zegt Ten Napel. De burger heeft recht op schone lucht zegt Milieudefensie. Ten Napel: “Daar zal ik ook zeker gebruik van maken door de gemeente constant te wijzen op het feit dat ze iets moeten doen. Ze zijn ook verplicht om een actieplan te maken. Het plan dat ik gelezen heb staat vol met mooie woorden, maar nauwelijks met concrete plannen. Ik zie nog niet veel concreets voor deze straat gebeuren.” De bewoners zijn helaas niet zo actief op dit punt en ook het wijkoverleg zit niet echt op het puntje van de stoel: “We hebben wel een wijkraad, maar die doet er niet zoveel aan. Zelf ben ik bezig met een ‘bedenking’ bij Gedeputeerde Staten (het provincie bestuur, red.) om de fijnstofproblematiek en de geluidsoverlast aan te kaarten, want de gemeente doet in het bestemmingsplan Rosmolenwijk net alsof er niks aan de hand is, terwijl als je de andere rapporten van de gemeente leest dan staat er dus overschrijdingen van 50 tot 60 keer per jaar.” In het bestemmingsplan staan weer andere hoeveelheden: “Het is broddelwerk”, zegt Ten Napel.

Alleen schone vrachtauto’s toelaten

Volgens Milieudefensie hebben de gemeenten vaak wel de makkelijk maatregelen getroffen, zoals roetfilters op het eigen wagenpark, openbaar vervoersbedrijven bedienen zich van de schoonste technologie bedienen en stoplichten worden intelligenter afgesteld. “Allemaal prima”, zegt Joris Wijnhoven, “maar er moeten nu ook maatregelen genomen worden om de totale hoeveelheid verkeer terug te dringen en om bijvoorbeeld zeer vervuilend vrachtverkeer van dit soort straten te weren.” Maatregelen die veel lastiger zijn om uit te voeren. Omdat vrachtwagens gemiddeld 20 keer zoveel stikstofdioxide uitstoten is is bij een verbod van dit soort vervoer op stadswegen veel te winnen. “Gemeenten zijn dat ook wel van plan, maar dat hoor ik helaas al twee jaar. Het wordt dus hoog tijd dat het eens een keer gebeurt. Je zou eigenlijk beleid moeten maken dat je alleen de schoonste vrachtwagens nog toelaat op dit soort straten. Op termijn zou dat ook voor personenauto’s moeten gelden.”

Het gaat Milieudefensie allemaal te langzaam en de maatregelen zijn niet ingrijpend genoeg.

Openbaar vervoer en fiets

Wethouder Linnekamp was op de fiets naar de Roet Poets-actie gekomen. In het luchtkwaliteitsplan zijn de bekende maatregelen vastgelegd (roetfilters op de bus, gemeentelijke wagenpark schoner maken). Robert Linnekamp: “Daarnaast proberen we op verkeer- en vervoersgebied om het voor burgers aantrekkelijker te maken om de fiets of te pakken en het openbaar vervoer”.

Sommige gemeenten hebben convenanten afgesloten om het vieze vrachtverkeer in hun steden te weren. Zaanstad is nog niet op dat gebied actief. Eigenlijk wel vreemd. “We zijn wel aan het kijken of we er bij kunnen aanhaken. We moeten wel goed kijken hoe de bevoorrading van de winkels dan moet plaatsvinden. Die discussie loopt nog niet zo lang bij ons”, zegt de wethouder.

Albert Heijn XL-filiaal

Milieudefensie verbaast zich over het feit dat er een Albert Heijn XL-filiaal is gepland in een gebied waar de luchtverontreiniging de normen al overschrijdt. “Het trekt extra verkeer, personen- en vrachtauto’s aan. De gemeente moet eigenlijk met Albert Heijn gaan overleggen om oplossingen hiervoor te bieden”, stelt Joris Wijnhoven. “Albert Heijn maakt natuurlijk ook gebruik van transportbedrijven”, zegt wethouder Linnekamp, “maar zou natuurlijk wel gebruik kunnen maken van bedrijven die met schone vrachtwagens rijden. Het lijkt mij best een goed idee om dat aan Albert Heijn te vragen.” Overleg dat nog niet met Albert Heijn is gestart. “Nee, dat soort onderhandelingen met grote bedrijven hebben we nog niet lopen.” Volgens de wethouder is dat gedeeltelijk ook een Europese en nationale zaak, waar normen worden geformuleerd voor het gebruik van bepaalde motoren. “Maar je zou als bedrijf natuurlijk ook voorop kunnen lopen, als je het klimaat belangrijk vindt, door speciaal gebruik te maken van schone vrachtwagens”.

Bestuurlijke conferentie Luchtkwaliteit

Donderdag werd in de regio een bestuurlijke conferentie georganiseerd over luchtkwaliteit. “Het levert in elk geval op dat gemeenten elkaar een beetje opjutten om actief te blijven op dit gebied en om plannen samen te voegen en aan te bieden aan het kabinet met het verzoek om voor de uitvoering ervan geld vrij te maken.”

Foto’s Roet Poets Brigade

Het online nieuwsmedium ZaanstreekAktueel maakte de fotoreportage. Op de foto’s is naast het leden van de Roet Poets Brigade (Milieudefensie) wethouder Robert Linnekamp te zien al roet poetsend. Hij was destijds wethouder van milieu. Verder zien we ook het toenmalig GroenLinks-raadslid Bert Boer, die eveneens een hoop roet van de ramen poetst.

AUDIO

Radioverslaggever Dré Prijs maakte een reportage voor Radio9 Oostzaan en het online medium ZaanstreekAktueel. Die reportage is hieronder te beluisteren (met dank aan Audio Archief Zaanstreek):